Wat is weerstand?
Je kent het wel, je wilt wat gedaan krijgen van iemand en je verzoek lijkt vrij redelijk, toch reageert de ander niet zoals je had gehoopt. Je voelt overduidelijk weerstand bij de ander. Mensen willen iets niet, terwijl jij eigenlijk vindt dat ze het wel zouden moeten doen. Ze zijn niet gemotiveerd, werken niet mee.
Weerstand lijkt een probleem te zijn die bij de ander ligt, bij de medewerkers, bij de cursisten of bij de klanten. De reactie die het oproept bij degene die weerstand tegenkomt varieert al gauw van irritatie of ergernis, het nogmaals stevig herhalen van de boodschap tot zelfs dwingen van de ander om iets te doen.
Over het algemeen hebben de hierboven genoemde reacties juist een tegenovergesteld effect. De ander zal nog meer weerzin laten zien en al gaat deze wel over tot het op zich nemen van de opdracht, meestal blijkt dit vooral voor de vorm.
Kortom, er is weinig motivatie bij de ander, en wat er al aan motivatie is, is vooral opgelegd van buitenaf (extrinsiek) en komt geen commitment van binnenuit (intrinsiek). Al gauw blijkt dat wanneer de mogelijkheid er is om onder het gevraagde uit te komen deze kans meteen gegrepen wordt.
Herkennen van weerstand
In gesprekken met collega’s, medewerkers, gezinsleden, opdrachtgevers, zul je wel eens meemaken dat je:
- Het gevoel krijgt dat iets een prettig gesprek in de weg staat
- Merkt dat er veel en vooral lange stiltes vallen in het gesprek
- Gesprekspartner vaak afdwaalt met zijn ogen of er niet helemaal bij is met de gedachten
- Gesprekspartner onrustig is en ongeduldig reageert op jouw uitlatingen.
Wanneer je dit merkt tijdens het gesprek gaat het veelal om weerstand van jouw gesprekspartner tegen de wijze van gespreksvoering, tegen het doel van het gesprek, tegen jou als gesprekspartner etc.
Meestal komt dit gevoel van ontevredenheid niet rechtstreeks, maar de gesprekspartner laat dit meer impliciet doorklinken in de reacties.
In de kern gaat het er bij weerstand om dat de ander zich verdedigt tegen voor hem/haar lastig te verteren of soms pijnlijke realiteiten en hoe men daar in het verleden mee om is gegaan. Een goede communicatie is dan van essentieel belang.
We kunnen daarmee de ander helpen zijn gevoeligheden onder ogen te zien en hiermee leren om te gaan. Immers weerstand roept bij de ander ook een gevoel van onbehagen op.
Een onderliggende zorg bij de degene met weerstand kan zijn dat hij/zij bang is om de grip op de situatie te verliezen of angst voor verzwakken van zijn/haar positie.
Hoe laat weerstand zich zien?
Weerstand laat zich op vele verschillende manieren zien. Soms is het overduidelijk dat het hier om weerstand gaat, een andere keer is het uiten van weerstand heel subtiel. Hieronder volgen een aantal kenmerken van bepaalde manieren van weerstand:
Kritiek op de methode
Tijdens het gesprek of overleg word je voortdurend geconfronteerd met kritiek op de gebruikte methodes. Dit is natuurlijk niet in alle gevallen weerstand, maar in veel gevallen zit er een onderliggende emotie aan ten grondslag.
Het vragen naar meer en meer details
Als na een kwartier vragen stellen door de ander de vragen steeds gedetailleerder worden en meer en meer gaan richten op onderdelen die minder essentieel zijn, kan het een manier zijn om de discussie uit de weg te gaan. Het lijkt of de ander een niet te stillen informatiehonger heeft en je voelt jezelf steeds ongemakkelijker hieronder worden.
Het overladen met details
Het kan natuurlijk ook andersom. De ander overstelpt jou met zeer gedetailleerde informatie. De antwoorden op jouw vragen laten een zo nauwkeurige opsomming van niets ter zake doende feiten zien dat het tijd wordt om je af te vragen of je hier soms met een vorm van weerstand hebt te doen.
Rationaliseren
Veel energie stoppen in het bedenken van theorieen is een manier om een situatie minder ernstig te doen lijken. We maken er allemaal wel eens gebruik van. We moeten echter niet meegaan met de ander in eindeloze beschouwingen als we gezamenlijk een probleem moeten oplossen. Rationaliseren gebeurt meestal wanneer het in een gesprek spannend wordt, een soort escape.
Samenspannen/moraliseren
Opeens gaat je gesprekspartner het hebben over ‘wij’ en ‘zij’. En duidelijk is dat hij/zij met ‘wij’ bedoelt ‘de verstandige mensen’, ‘de goede mensen’, kortom degene die weten wat goed is. Zo’n poging om jou tot samenspannen te verleiden gaan vaak gepaard met enigszins moraliserende opmerkingen en is een vorm van weerstand.
Stilzwijgen
Er komt weinig tot geen respons. Als je om reactie vraagt, krijg je deze niet, of de ander laat weten zich wel te melden als hij het er niet mee eens is (wat niet gebeurd).
Geen tijd!
De ander ziet wel dat het belangrijk is, maar heeft er eigenlijk geen tijd voor. Hij/zij heeft zelfs geen tijd voor een kort gesprek/telefoontje. Geen tijd betekent in dit geval geen prioriteit. De persoon geeft dus aan dat hij/zij het gesprek van minder belang vindt en weerstand heeft om er de aandacht aan te besteden die jij vraagt.
Waar het bij weerstand om gaat is, dat je het ziet als een onderdeel van het communicatieproces, waar je in sommige situaties niet omheen kunt.
De ander vindt het onplezierig om bepaalde zaken onder ogen te zien en geeft daar op een indirecte wijze uiting aan.
Aan jou de schone taak om de ander mee te krijgen met jouw ideeën, en op een effectieve wijze te reageren.
Effectief reageren op weerstand
Een effectieve manier van reageren op weerstand is de reden achterhalen van de weerstand en dit te doen door je te verplaatsen in de ander. Daarnaast kun je de weerstand aan de orde stellen en vragen naar de oorzaak en begrip tonen.
Persoon versus gedrag
Wees daarbij duidelijk in het feit dat je niet de persoon afwijst omdat je zijn gedrag niet goedkeurt. Streef naar een win-win situatie en houd rekening met de belangen van jou en de ander. Hierdoor wordt de intrinsieke motivatie bevorderd.
Natuurlijk is het goed kunnen hanteren van weerstand afhankelijk van je inlevingsvermogen, flexibiliteit en creativiteit.
En zoals bij veel; oefening baart kunst!
